Co to jest przepuklina okołostomijna i jakie są przyczyny jej powstania

Jest to rodzaj przepukliny brzusznej, która zwykle pojawia się wokół miejsca wyłonionej stomii. Często występuje w towarzystwie przepukliny w ranie pooperacyjnej. Wytworzenie stomii na brzuchu stanowi naruszenie ciągłości przedniej ściany brzucha i jej osłabienie. Ciśnienie panujące w jamie brzusznej wypycha przez powstały ubytek narządy jamy brzusznej. Formuje się wybrzuszenie pod skórą zwane workiem przepuklinowym, budową przypominający różnej wielkości piłeczkę, do którego wpychają się jelita. Przepuklina może pojawić się bezpośrednio po zabiegu operacyjnym lub po wielu latach. Przepuklina okołostomijna najczęściej występuje u pacjentów z kolostomią, ale może się pojawić w przypadku ileostomii i urostomiI. Prawdopodobieństwo jej powstania rośnie wraz z wiekiem. Za przyczynę wystąpienia przepukliny uważa się otyłość, wyniszczenie organizmu, przewlekłe zaparcia i problemy z oddawaniem moczu, przewlekły kaszel z powodu astmy lub palenia papierosów, sterydoterapia, niewłaściwa lokalizacja stomii i technika jej wykonania, powikłania pooperacyjne np ropienie rany. Wielu chirurgów uważa, że wystąpienie przepukliny okołostomijnej jest zjawiskiem nieuniknionym, a jej wystąpienie jest tylko kwestią czasu.

Przepuklina okołostomijna często nie daje dolegliwości, czasem może powodować ból przy podnoszeniu ciężarów, przy kaszlu, podczas długiego stania lub siedzenia.

Często jednak w przypadku przepuklin okołostomijnych pojawiają się problemy takie jak:

• Duże uwypuklenie w okolicy wyłonionej stomii, które powoduje znaczny dyskomfort
• Narastające problemy ze szczelnym zaopatrzeniem stomii sprzętem stomijnym
• Ryzyko wystąpienia powikłań miejscowych skóry wokół stomii z powodu podciekania i znacznej wrażliwości skóry z powodu jej przebudowy – ścieńczenia

JAKIE SĄ METODY LECZENIA PRZEPUKLIN BRZUSZNYCH?

Bezwzględnym wskazaniem do leczenia operacyjnego jest uwięźnięcie lub zadzierzgnięcie jelit z towarzyszącymi objawami niedrożności. Ponadto w przypadku dużych przepuklin, które poza względami kosmetycznymi stanowią problem ze szczelnym zaopatrzeniem stomii proponuje się zabieg operacyjny z wszczepieniem materiału syntetycznego (tzw.siatki).

Niestety często występują nawroty przepukliny.
W przypadku bezobjawowej wolnej przepukliny wokół stomii zaleca się postępowanie zachowawcze polegające na:

• ograniczeniu wysiłku fizycznego,
• regulacji wypróżnień,
• kontroli wagi ciała,
• zaprzestaniu palenia papierosów,
• stosowaniu podtrzymującego pasa brzusznego dedykowanego stomikom.

STOSOWANIE PASÓW W PRZEPUKLINIE OKOŁOSTOMIJNEJ

Pas brzuszny przepuklinowy to rodzaj opaski uciskowej stosowanej po różnych operacjach brzusznych.

Pasy produkowane przez różne firmy produkujące artykuły medyczno ortopedyczne w tym również firmy stomijne.
Najbardziej popularnym jest pas wykonany z dzianiny elastycznej i laminatu.

Produkowany w kilku rozmiarach wysokości pasaoraz w różnych rozmiarachdostosowanych do obwodu brzucha

Polskie Towarzystwo Pielęgniarek Stomijnych rekomenduje używanie pasa z możliwością indywidualnego dopasowania i wycięcia otworu na poziomie wyłonionej stomii (materiał do wycięcia otworu nie strzępi się). Posiada wygodne, regulowane zapięcie na rzep. Możliwość modyfikacji pasa dla specjalnych potrzeb pacjenta, a konstrukcja pasa pozwala dyskretnie przysłonić worek stomijny.
Pas przeznaczony jest do zewnętrznego podtrzymywania powłok brzusznych:

• W stanach pooperacyjnych w obrębie jamy brzusznej
• W przypadku przepuklin

ZALETY STOSOWANIA PASÓW BRZUSZNYCH PRZEPUKLINOWYCH

Właściwie dopasowany i prawidłowo założony, pas brzuszny stomijny ma zastosowanie profilaktyczne i terapeutyczne:

• Ułatwia wykonywanie ćwiczeń wzmacniających mięśnie brzucha i podejmowanie pełnej aktywności fizycznej po zabiegu operacyjnym i tym samym zmniejszenie wystąpienia potencjalnych powikłań wynikających z unieruchomienia
• Podtrzymywanie powłok brzusznych i zapobieganie rozejściu się rany pooperacyjnej zwłaszcza u osób wyniszczonych chorobą
• Łagodzenie dolegliwości bólowych podczas ruchu bezpośrednio po zabiegu operacyjnym
• Częściowo zapobiega uwięźnięciu przepukliny
• W przypadku wypadania stomii podtrzymuje ją i ogranicza wypadanie
• Dodatkowo przytrzymuje przylepiec płytki lub worka stomijnego

Przeciwskazania do stosowania pasa brzusznego

• Uwięźnięcie przepukliny.
• Znaczny obrzęk stomii lub martwica stomii, we wczesnym okresie pooperacyjnym gdyż dodatkowy ucisk może nasilać stopień obrzęku i niedokrwienia stomii.
• Wodobrzusze.
• Zaostrzenie niewydolności oddechowej.
  
  

JAK PRAWIDŁOWO DOBRAĆ PAS PRZEPUKLINOWY

W doborze pasa kierujemy się jego szerokością i długością. Wysokość (szerokość) pasa powinna obejmować worek przepuklinowy oraz powierzchnię powłok powyżej i poniżej przepukliny.

Dobór wysokości pasa zależy od:

• Wzrostu pacjenta
• Długości tułowia
• Wielkości fałd brzusznych
• Indywidualnych potrzeb w zakresie komfortu noszenia

W celu prawidłowego dopasowania długości pasa należy wybrać rozmiar z tabeli rozmiarów po uprzednim wykonaniu pomiaru obwodu brzucha mierząc w pozycji leżącej na wysokości wyłonionej stomii.
Pas zawsze zakładamy w pozycji leżącej zamykając go na rzep ruchem zbierającym od dołu ku górze.
Pas brzuszny stomijny z możliwością wycięcia otworu na worek stomijny można zastosować bez konieczności wycinania tego otworu w przypadku przepukliny w kolostomii. Daje to możliwość podtrzymywania i ucisku na całym obszarze worka przepuklinowego.
Nie ma obawy, że ucisk ten będzie blokował wydalenie treści jelitowej ze stomii.

Natomiast w przepuklinie, która towarzyszy ileostomii lub urostomii zawsze należy zastosować pas z otworem na stomię. Bardzo ważną sprawą jest prawidłowe wycięcie tego otworu. Aby wyciąć indywidulany otwór w takim pasie należy w pozycji leżącej założyć pas tak, aby obszar przeznaczony do wycięcia otworu stomijnego obejmował miejsce wyłonionej stomii i kropką zaznaczyć środek stomii - umiejscowienie otworu. Rozmiar otworu jest uzależniony od rozmiaru pierścienia płytki stomijnej (rozmiar podany na opakowaniu) minus 1,5 cm. W przypadku worka stomijnego jednoczęściowego dopasować otwór wg indywidualnej potrzeby do średnicy przylepca. Następnie należy ułożyć pas na płaskiej powierzchni i ołówkiem narysować kształt otworu. Wycięty otwór musi być mniejszy, ponieważ po założeniu pasa i po naciągnięciu otwór samoistnie się poszerzy. W sprzedaży dostępne są również pasy brzuszne stomijne z gotowym otworem. Raczej nie zalecam stosowania tego produktu z powodu zbyt dużego otworu, który w przypadku przepukliny może dodatkowo zwiększać jej rozmiar.
Noszenie pasa zalecane jest z przerwami. Nie należy nosić pasa w ciągu dnia w czasie odpoczynku oraz snu. Pas można założyć bezpośrednio na gołe ciało lub na bieliznę bawełnianą, co jest zalecane zwłaszcza latem.
W okresie pooperacyjnym po wygojeniu rany, gdy nie obserwujemy cech tworzącej się przepukliny można zrezygnować z noszenia pasa. W okresie tym zaleca się systematyczne ćwiczenia wzmacniające mięśnie brzucha i dna miednicy.

Pasy przepuklinowe powinny być zmieniane, co 3-6 miesięcy.

W przypadku istniejących przepuklin, gdy pacjent z jakichś względów nie może być operowany lub czeka na wykonanie operacji pacjentowi przysługuje refundacja z NFZ w wysokości 70% na zlecenie specjalisty lekarza chirurga. Refundacja przysługuje na jeden pas w roku.

UWAGA:

Celem przedstawionych informacji nie jest zastąpienie konsultacji pacjenta z chirurgiem na temat przepukliny i problemów wynikających z tego powikłania. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości, co do konieczności operacji, alternatywnych sposobów leczenia, niepokojących objawów takich jak wymioty, bóle brzucha, wzdęcia i zaburzenia w funkcjonowaniu stomii konieczna jest pilna porada lekarza chirurga.

;

Autor:

Małgorzata Bocheńska

Pielęgniarka stomijna

Prezes Polskiego Towarzystwa Pielęgniarek Stomijnych